Paniekaanvallen en Oxazepam

1. Wat doet dit middel en waarbij wordt het gebruikt?

Oxazepam behoort tot de groep geneesmiddelen benzodiazepinen. Het werkt rustgevend, spierontspannend en vermindert angstgevoelens. Artsen schrijven het voor bij angststoornissen, slapeloosheid en alcoholontwenning.

Angstgevoelens en gespannenheid

Oxazepam dempt emoties en werkt daardoor kalmerend als u angstig of gespannen bent. Hierdoor verminderen ook de lichamelijke klachten, zoals hartkloppingen, buikpijn, trillen en transpireren, die vaak met angst en spanning gepaard gaan. Oxazepam is een tijdelijke hulp bij deze verschijnselen. Het lost de oorzaak van uw gespannenheid echter niet op. Bij zeer heftige emoties en gedurende een korte periode kan het nuttig zijn. Oxazepam heeft echter ook nadelen, waardoor langdurig gebruik af te raden is.

Binnen één tot twee uur na inname wordt u rustiger. Dit effect houdt zes tot tien uur aan.

Slapeloosheid

Door pijn, nare gebeurtenissen, lawaai en zorgen kunt u soms moeilijk in slaap komen. Oxazepam vermindert de spanning die hierbij ontstaat en maakt suf. Dit bevordert dat u in slaap valt en beter doorslaapt.

Binnen één tot twee uur na inname wordt u slaperig en rustig. Zorg er daarom voor dat u thuis bent, geen ingewikkelde klussen meer moet doen en uw bed makkelijk kunt bereiken. De werking houdt zes tot tien uur aan.

Alcoholontwenning

Als u verslaafd bent aan alcohol en hiermee wilt stoppen, kunt u last krijgen van ontwenningsverschijnselen, zoals overmatig zweten, misselijkheid, angst, versnelde hartslag, trillen, slapeloosheid en epilepsieachtige toevallen. Oxazepam werkt tegen enkele van deze ontwenningsverschijnselen.

Dit effect is één tot twee uur na inname merkbaar en houdt zes tot tien uur aan. U moet het middel daarom drie keer per dag, met een tussenpoos van ongeveer acht uur innemen.

2. Op welke bijwerkingen moet ik letten?

Naast het gewenste effect vermindert dit middel ook het reactie-, concentratie- en coördinatievermogen. Voorkom ongelukken in het verkeer, maar ook bij andere activiteiten thuis en op het werk, bijvoorbeeld wanneer u een ladder beklimt, apparaten bedient en op het werk iets bewaakt of controleert.

Ook als u 's nachts uit bed moet om naar het toilet te gaan, kunt u minder controle over uw spieren hebben en daardoor sneller vallen. Als u dit middel als slaapmiddel gebruikt kunt u van deze bijwerking ook de ochtend erna nog last hebben. Zelf heeft u dat vaak niet door.

Overige bijwerkingen komen voor bij minder dan één op de tien mensen. De meest voorkomende bijwerkingen zijn gewnning, afhankelijkheid en afname van emoties.

Bij gebruik als slaapmiddel

• Gewenning. Dit treedt op na enkele weken geregeld gebruik als slaapmiddel. Het werkt dan minder goed dan voorheen. Gebruik het middel daarom bij voorkeur alleen af en toe of voor periodes van maximaal twee weken.

Bij gebruik als kalmerend middel

• Afhankelijkheid. Mensen die dit middel langer dan twee maanden achtereen gebruiken hebben grote kans op ontwenningsverschijnselen als ze stoppen met het gebruik.
• Afname emoties. Uw arts heeft u het kalmerende middel voorgeschreven vanwege gespannenheid, onrust en angst. Het middel vlakt niet alleen deze negatieve emoties af, maar ook positieve gevoelens, zoals blijdschap en tevredenheid. Uw betrokkenheid en inlevingsvermogen bij anderen kan ook verminderen. Gebruik het middel daarom alleen voor een korte periode, wanneer het echt nodig is en probeer ook op een andere manier uw angst en spanning te verminderen. Vraag uw arts om advies.

Voor alle toepassingen

• Als u porfyrie heeft, een stofwisselingsziekte waarbij men aanvallen krijgt van buikpijn, braken, koorts en hartkloppingen krijgt: dit middel kan een aanval uitlokken. Geef aan de apotheek door dat u porfyrie heeft. Zij kunnen er dan op letten dat u dit middel of andere uitlokkende middelen niet krijgt.
• Overgevoeligheid voor oxazepam. U merkt dit aan huiduitslag, jeuk en galbulten. Gebruik dit middel in de toekomst niet meer. Geef daarom aan de apotheek door dat u overgevoelig bent voor oxazepam. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit middel niet opnieuw krijgt.
• Kinderen en ouderen zijn extra gevoelig voor dit middel. Soms worden ze er juist onrustig en verward van. Raadpleeg dan de arts. Mogelijk is een lagere dosering of een ander middel nodig.
• Als u last van slaapapneu (een kortdurende periode van ademstilstand tijdens de slaap) heeft, kunt u hier door dit middel meer last van krijgen. Neem contact op met uw arts als u dit merkt.

Raadpleeg uw arts als u te veel last heeft van een van de bovengenoemde bijwerkingen, of als u andere bijwerkingen ervaart, waar u zich zorgen over maakt.

3. Heeft dit middel een wisselwerking met andere medicijnen?

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen zijn:

• andere middelen die het reactievermogen verminderen. Bij deze middelen is meestal op de verpakking een gele waarschuwingssticker geplakt. De effecten op bijvoorbeeld de rijvaardigheid versterken elkaar. Rijd geen auto als u twee of meer van dergelijke middelen gebruikt.

4. Als ik dit middel gebruik, mag ik dan...

Autorijden?

• Bij gebruik als kalmerend middel. Rijd geen auto, zeker niet gedurende de eerste twee weken dat u dit middel gebruikt.
• Bij gebruik als slaapmiddel. Dit middel blijft zeker zes tot tien uur werken. U heeft daarom de volgende ochtend nog een verminderd reactievermogen. Ga zeker de eerst paar keer dat u dit middel gebruikt de volgende ochtend niet rijden, maar wacht de middag af. Ook als u het middel al vaker heeft gebruikt, kunt u onverwacht reageren. Wees daarbij ook bedacht op de situatie waarbij u het middel later in de nacht of in de vroege ochtend heeft genomen.

Tips voor als u na enige tijd wilt autorijden

• Laat bij verkeersdeelname iemand uit uw omgeving kijken of u veilig genoeg rijdt. Deze kan zien of u met wisselende snelheden rijdt, slingert en geïrriteerd reageert op normaal gedrag van medeweggebruikers.
• Rijd niet als u onscherp ziet, slaperig of duizelig bent, moeite hebt u te concentreren of wakker te blijven, of als u niet weet langs welke route u naar een bestemming bent gereden.
• Drink absoluut geen alcohol als u gaat rijden. Alcohol versterkt de versuffende bijwerking van dit middel in sterke mate.
• Rijd niet langer dan één uur, ook al voelt u zich goed.
• Rijd niet 's nachts of bij slecht weer.

Alcohol drinken?

Alcohol versterkt het versuffende effect van dit middel. Ook als u hier niets meer van merkt, omdat u gewend bent geraakt aan oxazepam, kunt u door het gebruik van alcohol erg suf worden. Beperk daarom het gebruik van alcohol en drink het liever niet.

Alles eten?

U mag alles eten.

5. Kan ik dit middel gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?

Zwangerschap

Over het gebruik van dit middel tijdens de zwangerschap is nog te weinig bekend om met zekerheid te zeggen dat het veilig is. Er zijn tot nu toe geen schadelijke blijvende gevolgen waargenomen bij kinderen, waarvan de moeders tijdens de zwangerschap oxazepam slikten.

Echter, kinderen van moeders die vlak voor de geboorte dit middel slikten, zijn vaak zo versuft en slap dat er na de geboorte ademhalingsproblemen kunnen optreden. Slik dit middel daarom niet vanaf de achtste maand van de zwangerschap. Meld het in ieder geval aan uw arts en apotheker zodra u zwanger bent, of dit binnenkort wilt worden.

Borstvoeding

Als slaapmiddel kunt u oxazepam een enkele maal gebruiken. Vervang wel de eventuele nachtvoeding door flesvoeding. Het komt in kleine hoeveelheden in de moedermelk. Bij een beperkt gebruik zal het kind daar geen last van hebben. Als u het 's avonds inneemt, is het grootste deel 's ochtends weer uit de moedermelk verdwenen. Overdag kunt u dus veilig borstvoeding geven.

Gebruikt u oxazepam elke dag of verschillende keren per dag, overleg dan met uw arts of apotheker. Het komt in een kleine hoeveelheid in de moedermelk terecht. Het kan dan bijwerkingen bij het kind geven. Dit merkt u doordat uw baby suf wordt en minder goed drinkt. Borstvoeding is meestal verantwoord als u op deze verschijnselen let. U kunt dan op tijd uw arts raadplegen.

6. Hoe moet ik dit middel gebruiken?

Hoe?

Kijk voor de juiste dosering op het etiket van de apotheek.

Wanneer?

• Angst en spanning. Bij periodes van heftige emoties, wanneer u daar veel last van heeft. Verdeel de tabletten gelijkmatig over de dag, dus ongeveer om de zes tot acht uur.
• Slapeloosheid. Neem het middel één tot twee uur voor u wilt gaan slapen in. Neem het alleen als u na inname minstens acht uur de tijd heeft om te slapen. Als u voor die tijd wakker moet worden, zult u nog te veel last van de versuffende werking hebben.
• Alcoholontwenning. De eerste ontwenningsverschijnselen ontstaan meestal binnen twaalf uur. Neem voor die tijd de eerste dosis in.

Hoe lang?

• Angst en spanning. Behalve als uw arts anders heeft aangegeven, kunt u dit middel het best kortdurend gebruiken. Bijvoorbeeld voor één of meer periodes van enkele weken. Neem het dan drie tot vier keer per dag in. Gebruik het in elk geval niet langer dan twee maanden achter elkaar.
• Slapeloosheid. Als u dit middel af en toe eens gebruikt kan het u goed helpen met slapen. Gebruikt u het bijna iedere nacht dan is het effect na enkele weken weg. Gebruik het daarom alleen in bijzondere situaties. Bij gebruik gedurende meer dan twee weken, heeft u kans op 'onwenningsslapeloosheid'. Uw lichaam verwacht het effect van oxazepam om in slaap te vallen. Gebruik het daarom alleen af en toe en nooit meer dan vaker enkele dagen acher elkaar. Gebruik het in elk geval niet langer dan twee maanden achter elkaar.
• Alcoholontwenning. De ontwenningsverschijnselen bij een alcoholverslaving zijn meestal binnen een week verdwenen. Daarna kunt u het gebruik van het middel in enkele dagen afbouwen.

7. Wat moet ik doen als ik een dosis ben vergeten?

• Angst en spanning. Het is niet schadelijk als u een dosis mist. Maar als u het middel al enkele weken gebruikt, bent u er aan gewend geraakt en kunt u bij de vergeten tablet last krijgen van ontwenningsverschijnselen.
  Bent u gewend drie of vier keer per dag een tablet te slikken, en heeft u er een vergeten? Neem nooit een dubbele dosis. Wel kunt u de tablet inhalen, als u de volgende tablet minstens drie uur later inneemt.
• Slapeloosheid. Kunt u 's nachts niet slapen en wilt u alsnog een tablet innemen? Dit kan, maar houdt u er rekening mee dat het middel lang blijft werken. Zeker zes uur en vaak wel tien uur of langer. U kunt dan moeilijk wakker worden en hebt overdag een verminderd reactievermogen. Er bestaan slaaptabletten die korter werken. Raadpleeg uw arts, mogelijk kan hij u een korter werkend slaapmiddel voorschrijven voor deze situaties.
• Alcoholontwenning. Bent u gewend drie of vier keer per dag een tablet te slikken? Duurt het nog meer dan drie uur voor u de volgende tablet normaal inneemt? Neem de vergeten tablet dan alsnog in. Duurt het nog minder dan drie uur? Sla de vergeten tablet dan over.

8. Kan ik zomaar met dit middel stoppen?

Bij gebruik tegen angst en spanning

• Als u dit middel slechts enkele dagen achter elkaar gebruikt heeft, kunt u in één keer stoppen. Er treden dan in het algemeen geen ontwenningsverschijnselen op.
• Na een aantal maanden gebruik kunt u gewend zijn geraakt aan het gevoel dat dit middel u geeft. U durft dan bijvoorbeeld alleen nog met het middel de deur uit. Mocht u dit merken, neem dan contact op met uw arts voor een advies over het afbouwen van het gebruik.
• Na een gebruik van enkele maanden moet u geleidelijk stoppen. Bij plotseling stoppen heeft u kans dat binnen enkele dagen ontwenningsverschijnselen ontstaan, zoals hartkloppingen, slapeloosheid, angst, prikkelbaarheid, een gejaagd gevoel, spierkrampen, trillen en overgevoeligheid voor licht, geluid en aanraking. Als u de dosis langzaam verlaagt heeft u geen of minder last van ontwenningsverschijnselen. Vraag uw arts of apotheker om advies over een goed afbouwschema.
• De ontwenningsverschijnselen zijn moeilijk te onderscheiden van angst- en spanningklachten. Dit is vooral lastig aangezien de klachten waar u oxazepam oorspronkelijk voor kreeg een aantal weken na stoppen weer versterkt kunnen terugkomen. Start dan niet opnieuw met het middel, maar probeer op een andere manier van uw klachten af te komen. U heeft anders kans in een vicieuze cirkel terecht te komen.

Bij gebruik als slaapmiddel

• Als u dit middel slechts enkele dagen achter elkaar gebruikt heeft, kunt u in één keer stoppen. Er treden dan in het algemeen geen ontwenningsverschijnselen op. Heeft u het meerdere dagen achter elkaar als slaapmiddel gebruikt, en gebruikt u het dan opeens niet meer? Dan heeft u kans op 'ontwenningsslapeloosheid'. Uw lichaam verwacht het effect van de oxazepam om in slaap te vallen. Gebruik het daarom alleen af en toe en nooit meer dan enkele dagen achter elkaar.

Laatste herziening: 9-5-2006

Deze tekst is opgesteld door het Wetenschappelijk Instituut Nederlandse Apothekers (WINAp). Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven geneesmiddel en op andere, wetenschappelijke bronnen. De officieel geregistreerde gegevens van dit middel bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen vindt u op: www.cbg-meb.nl.